İkinci el ilanıyla sıfır oto satışında haksız fiyat artışı: Bakanlık inceleme başlattı

BURSATANIK ÖZEL

Otomobil fiyatlarındaki ‘fahiş fiyat’ uygulaması online ilan sitelerinde çeşitli yöntemlerle devam ediyor. Otomobil almak isteyenlerin sıkça ziyaret ettiği bilinen bir sitede çok sayıda 1001 kilometreli ikinci el otomobil ilanı bulunuyor. Ancak bu ilanlarda yer alan ikinci el otomobillerin neredeyse hepsi sıfır nitelikte. İlanların açıklamalarına bakıldığında otomobillerin garajlarda ya da otoparklarda muhafaza edildiğine dair bilgiler yer alıyor. İlanlarda yer alan otomobillerin üretici marka tarafından liste fiyatları arasında oldukça fark var. Otomobillerin üretildiği markaların internet sitelerindeki liste fiyatlarıyla aradaki fark 200-300 bin TL’ye kadar çıkabiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, otomotiv sektöründe stokçuluk ve haksız fiyat artışlarına karşı inceleme başlattı. Eylül ayından bu yana satılan 260 bin araç mercek altına alındı. 13 distribütör ve 257 bayiiden satış sürecine ilişkin ayrıntılı bilgi talep edildi. 260 bin alıcıya da ulaşılarak satın aldıkları araçlar için elden ödeme yapıp, yapmadıkları, zorunlu aksesuar satın almaya zorlanıp zorlanmadıkları gibi bilgiler istendi.

‘BİZ DE BAYİDEN İLAEVİ FİYATIYLA ALDIK’

Arz sorunu nedeniyle otomobil piyasalarında talep karşılanamıyor. Otomobil fiyatlarının her geçen gün artması tepkilere neden olurken, bayiler otomobil almak isteyenlerin sıraya girmesi gerektiğini ve aylarca beklemek durumunda kalacağını söylüyor. Ocak 2023 itibariyle yetkili bayilerde bulunmayan otomobiller, ikinci el sitelerinde ‘fahiş’ fiyatlarla listeleniyor. İkinci el ilan sitelerindeki sıfır otomobillerin hepsinin 1001 kilometre ilanıyla yer almasının nedeni, sistemin bin kilometrelik ilanlara izin vermemesi. Önleyici tedbir olarak devreye alınan uygulamayı bir kilometre ekleyerek aşan satıcılarla, alıcı gibi yaptığımız görüşmelerde anlaşma sağlanması durumunda noter işlemlerinde otomobil sıfır olduğunun anlaşılacağını söylüyor. Örneğin bir Hyundai İ20 ilanında aracın 1001 kilometre olduğu ifade edilirken, jelatinlerinin sökülmediği notu düşülüyor. Bu aracı Hyundai’den satın almak isterseniz ödemeniz gereken ücret 802 bin TL civarında. Ancak aynı araba ikinci el ilan sitesinde 1 milyon 89 bin TL’den ilana koyulmuş. Başka bir örnek ise Türkiye’de pazarı oldukça hareketli olan Fiat marka Egea için de geçerli. 1.4 motor hacmine sahip otomobil 1001 kilometre ilanıyla yer aldığı sitede 564 bin TL’den satışa sunuluyor. Fakat, aracın gerçek fiyatı 444 bin 900 TL kadar.

Alıcı gibi aradığımız satıcı, otomobil al-satı yapıyor. Neden bu kadar pahalıya ilan koyduğunu sorduk. Aldığımız yanıt otomobil fiyatlarındaki artışı gösteren türden: “Araba 300 kadar kilometre yaptı. Bende bu aracı birkaç ay önce aldık. Arz sorunu olduğu için bayiler de ufak tefek işlemleri yaparak aracın üzerine 20-30 bin TL fark koyuyorlar. Zaten bunu kabul etmezseniz arabayı satmıyorlar. Biz de yetkili bayiden ilave fiyatlı satın almıştık. Kar payımızı koyduğumuzda bu fiyatlara geliyor. Araştırıyorsanız piyasanın böyle olduğunu bilirsiniz.”

BAYİDEN ALINDIĞI GİBİ KAPALI GARAJDA MUHAFAZA EDİLİYOR

Aynı ilan sitesinde 2023 çıkışlı Renault Clio marka araç resmi internet sitesinde asgari 376 bin 900 TL’den satılıyor. Ancak bayiden aracı almak istediğinizde aylarca beklemek zorundasınız. Aynı marka otomobil ikinci el ilan sitesinde 512 bin 500 TL’den satılıyor. Ancak fiyat farkı özelliğe göre 595 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Yine jelatinleri dahi sökülmemiş ve “bayiden alındığı gibi kapalı garajda muhafıza edilmektedir” notuyla ilanda yer alan arabanın satıcısıyla yaptığımız görüşmede aynen şu ifadeleri işittik:

“Arabamız 24 kilometrede. Araba bayiden çıktı direkt buraya geldi. Minimum 1001 kilometre yazabildiğimiz için böyle yaptık. Siz de görüyorsunuz piyasada araba yok. Biz de yükseğe aldık. Makul bir şey söylerseniz anlaşabiliriz.”

‘6 AY REHİN KOYUYORUZ 6 AYDAN SONRA YAPACAK BİR ŞEY YOK’

Mercedes marka yetkili bayi ile yaptığımız görüşmede, galericilere otomobil satmadıklarını bunun nedeninin ise yasal olmayan şekilde piyasayı yükseltmelerini gösterdi. Tedbir olarak sattıkları otomobillere 6 ay boyunca rehin koyduklarını anlatan yetkili, 6 aydan sonra yapacak bir şey olmadığını belirtiyor. Mart ayına kadar otomobil olmayacağını belirten yetkili, piyasa dinamiklerinin bu durumu bildiğini bu nedenle de piyasayı yükselttiğini kaydetti. Kimi yetkili bayilerin liste fiyatı üzerine çeşitli donanımları ekleyerek çıktığını anlatan bayi temsilcisi sorunun özellikle İstanbul’da daha yaygın olduğunu ifade etti.

Rekabet Kurumu’nun online pazara yönelik soruşturması, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ÖTV matrahında yaptığı düzenleme, otomobil fiyatlarının düşmesinde önleyici tedbir olmadı. Sıfır otomobildeki arz sorunu, tüketiciyi ikinci ele yönlendiriyor. İkinci elde artan talep, fiyatların da yukarı tırmanmasına neden oluyor. Yeni binek otomobil ve hafif ticari araç üreticisi ve dağıtıcısı teşebbüslerin, ÖTV indirimi sonrasında birlikte hareket ederek fiyat artışına gittikleri ve mal arzını kısıtladıkları gerekçesiyle Rekabet Kurumu Türkiye’de önde gelen 12 markaya yönelik başlattığı incelemede, idari para uygulanmasına yer olmadığına karar vermişti.