Mars’ın derin sırları: Yeni keşifler, kızıl gezegenin çekirdeğini ve manto yapısını yeniden yazıyor

Mars’ın kızıl yüzeyinin derinliklerinde, sıvı demirden oluşan bir çekirdek bulunuyor ve bu çekirdek bilim insanlarının önceden düşündüklerinden çok farklı. Nature dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, Mars’ın çekirdeği, önceki tahminlerden çok daha küçük. Ayrıca, Mars’ın merkezi çok daha yoğun bir yapıya sahip; çekirdek, sıcak, sıvı hâldeki kayaçların bir karışımından oluşan silikat bir tabaka ile çevrelenmiş durumda.

Bu hesaplamalar için NASA, 2021 yılında gerçekleştirdiği İç Yapı İçin Sismik Deney (SEIS) adı verilen bir görev sırasında InSight uzay aracının sismometresi kullanarak ölçümler yaptı. Kubbemsi alet, Mars’ın yüzeyinde bulunuyor ve gezegenin iç aktivitesine dair ipuçları olan sismik titreşimleri veya gezegenin “kalp atışını” ölçtü.

Bu ölçümler başlangıçta, çekirdeğin büyük olduğunu ancak düşük yoğunluğa sahip olduğunu, sıvı demirle birlikte sülfür, karbon, oksijen ve hidrojen gibi daha hafif elementlerden oluştuğunu gösteriyordu. Ancak bu teori, Mars’ta mevcut olan bu elementlerin miktarıyla örtüşmüyordu. Bu nedenle bilim insanları başka bir yaklaşım denedi.

KEŞİF NASIL YAPILDI?

İlk olarak, bağımsız iki bilim ekibi, Mars’tan gelen son sismik sinyalleri analiz etti. Ardından, yeni tahminler üretmek için simülasyonlar ve jeofizik modeller oluşturdu. Her iki ekip de büyük bir çekirdek yerine, daha küçük, sıvı demirden oluşan bir çekirdeğin aslında etrafını yaklaşık 150 km (93 mil) kalınlığında yumuşak, sıvı kayaç tabakanın sardığını buldu. Çekirdek daha küçük olduğu için, muhtemelen daha yoğun elementlerden oluşuyor.

KEŞFİN ÖNEMİ NEDİR?

Uzay jeolog Prof. Suzan Van der Lee, Northwestern Üniversitesi, ABD – çalışmada doğrudan yer almayan bir bilim insanı – bunları “Mars’ın çekirdek ve manto yapısı hakkında şimdiye kadar en kesin ve hassas tahminler” olarak nitelendirdi. Ayrıca, “Bu bulgular, kabuk altında derinlemesine yer alan Mars katmanlarının anlayışımızı geliştirir ve Mars’ın iç yapısını, Güneş Sistemi’ndeki kayalık (yerel) gezegenlerin oluşum ve evrim senaryoları ile bağlantı kurmamıza yardımcı olur.” dedi.

Ancak, bu son keşfe rağmen, çekirdeği çevreleyen yumuşak tabakanın yoğunluğu veya ne türden olduğu hakkında hala belirsizlik bulunuyor. Van der Lee’nin belirttiği gibi, astronomlar bu bulguları uyumlu hale getirmek ve Kızıl Gezegen hakkında daha fazla bilgi edinmek için daha fazla araştırma yapmalılar.