Bor madeni su kaynaklarını kirletti: Mustafakemalpaşa’da verim yüzde 50 düştü

BURSATANIK ÖZEL

Bursa tarımının önde gelen ilçelerinden Mustafakemalpaşa ilçesinde köylüler, Kütahya Emet’te bulunan Bor madeninden sızan ve içme sulama sularını kirleten madencilik faaliyetinden şikayetçi. Eti Holding A.Ş.’ye ait Bor madeninin kirlettiği sularla yetiştirilen mahsullerde verim kaybı yaşanırken, şikayet üzerine su kaynaklarından alınan numunelerde bölge suları üçüncü sınıf, yani tehlikeli su kategorisinde yer aldığı ortaya çıktı.

YÜZDE 50 VERİM KAYBI YAŞANDI

Orhaneli, Emet ve Mustafakemalpaşa su kaynaklarından alınan örnekler azami sınırın üç katı çıktı. Toprak analizlerinde ise bu oran sekiz kat daha fazla. Mustafakemalpaşa Çayı’nı tarımsal faaliyette kullanan çiftçiler, yıllardır mahsullerinin zarar gördüğünü bunun kaynağının ise borla kirletilen su kaynakları olduğunu iddia ediyordu.
Labaratuvar araştırmasına göre bor zehirlenmesinin bitkilere etkisinin yaprak sararması, dökülmesi, yanması ve lekelenmesi olarak biliniyor. Kirlilik koşullarından doğru çiftçiler, tarlalarında yüzde 50’den fazla verim kaybı yaşandığına dikkat çekiyor.

20 YIL ÖNCE TEMİZDİ BOR NEDENİYLE KİRLENDİ

Emet ve Orhaneli çaylarının birleşmesiyle oluşan Mustafakemalpaşa çayı 2004 yılına kadar temizdi. “Sulama Suyu Açısından Bor İçeriğinin Değerlendirilmesi: Uluabat Gölünü Besleyen Orhaneli, Emet Ve Mustafakemalpaşa Çayları “ isimli Tekirdağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi’nde yayınlanan makalede yer alan ifadelere göre, akarsudaki bor içeriği incelendiğinde Emet çayına benzer şekilde 2004 yılından sonra bir artış gözlemlendi. Makalede su kaynaklarının niteliğine dair yaklaşık 20 sene öncesinin niteliği şöyle anlatıldı:

“Emet çayı ile karşılaştırıldığında Mustafakemalpaşa çayı 2004 yılından önce sulama suyu olarak bora çok hassas ve hassas bitkiler dışında güvenle kullanılabilir durumda iken 2004 yılından sonra orta derece dayanıklı ve dayanıklı bitkiler için kullanılabilir duruma gerilemiştir. Emet çayı ise eldeki veriler doğrultusunda 2004’den önce zaten yüksek miktarda bor içeriğine sahip iken diğer bir ifade ile sulama suyu olarak önerilmemekteyken, 2004 yılından sonra insan ve hayvan sağlığını da tehdit eder duruma gelmiştir. Uluabat gölüne ait veriler sınırlı olduğundan dolayı borun zamansal değişimini ortaya koymak mümkün olamamış ancak mevsimsel değişim açısından doğal olarak Mustafakemalpaşa çayına benzer değişim göstermesi beklenilebilir.”

BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ: VERİM GERİLİĞİ YAŞANIYOR

Su kaynaklarının kirletilmesine dair yöre halkının açtığı davada mahkeme geçtiğimiz ağustos ayında civarda bilirkişi incelemesi gerçekleştirdi. Bilirkişi raporuna yansıyan ifadelerde madenin düzenli olarak olmasa da bazı yıllarda tarımsal sulamada kullanılan su yataklarına kimyasal sızdırdığı tespit edildi. Üstelik tarımsal sulamadan doğru etkilenen tarlalarda da inceleme yapıldı. Çiftçilerin verim kaybı iddiası, mahkeme tarafından atanmış bilirkişilerce de tespit edildi. Mısır, domates ve biber gibi çeşitli ürünlerin yetiştirildiği Mustafakemalpaşa’da kirlilikten kaynaklı bölge tarımında verim geriliği gözlendi. Çiftçiler, mahkemenin vereceği kararı beklerken uğradıkları zararın da telafi edilmesini talep ediyor.